İnsan kaçakçılığı alt katınızda yapılıyor olabilir! Mayıs ayında Washington’da ACOG 2016 toplantısına katıldım. Kadın doğum toplantısının en çarpıcı konularından birisi de insan kaçakçılığıydı. Duyduklarım karşısında dehşete düştüm.
İnsan kaçakçılığı alt katınızda yapılıyor olabilir!
Kadın doğum uzmanlarının toplantısında bu konu neden gündeme geldi diye düşünebilirsiniz. Kadın doğum uzmanları ve diğer hekimler bu çaresiz insanların en az %50 sini muayene ediyor. Muayene sırasında hekimin durumu kavraması ve gerekli müdahaleyi yapması için doktorlara eğitim verildi.
İnsan kaçakçılığı, kadın, erkek veya çocukların rızası dışında çalıştırılarak parasını almak, köleleştirmek, organlarının satılması anlamına geliyor. Amerika’da en az 4.5 milyon insan bu şekilde çalıştırılıyor. En çok da seks köleliği yaptırılıyor.
Toplantıdan döndüğümden beri bu konuda ne yapabilirim diye düşünmeden edemiyorum. Suriye de yaşanan savaş sonucu binlerce insan insan kaçakçılarının tuzağına düştü. Trafik ışıklarında dilendirilen, bir şeyler sattırılan çocuklar, otobanda seks köleliği yaptırılan kadınlar da kurbanlardan. Bu nedenle ne zaman kırmızı ışıkta bir çocuğun kullanıldığını görsem hemen 155’i arıyorum ve polisler kesinlikle çok ilgileniyor.
ACOG kongresinde verilen en çarpıcı ve üzücü bilgi ise; eğer bir çocuk evden kaçmışsa 24 saat sonra insan kaçakçılarının eline düşüyor. Facebook da kayıp ilanı verildiğini her gördüğümde içim yanıyor. Konu hakkında konuşan hekimin hazırladığı bir görselde hayli şişman ve pis görünen bir adamın pantolonun kemerini açtığı görülüyor. Sunumun yapan hekimin salona sorusu:’ Bu kişinin kızınızı kiraladığını düşünün?’ Kalbim duracak gibi oldu.
Suçlular Kurbanlar değil!
Bu insanlar zorla çalıştırılıyor. Zorla seks köleliği yaptırılıyor, yerde yatıyor, üstlerine kapı kilitleniyor, aç bırakılıyor. Bu insanların köleleştirilmesi fazla uzakta olmuyor, belki aynı sokaktasınız veya aynı apartmandasınız.
Bu konu hakkında hem hekim arkadaşlarımı hem de okuyucuları bilgilendirmek için ACOG ‘un Human Trafficking yani insan kaçakçılığı hakkında yaptığı komite yayınını Türkçeye çevirdim.
Temel bilgi:
İnsan kaçakçılığı ‘bir insanın çalıştırılmak veya hizmet ettirmek için zorla alıkonulması, gizlenmesi, taşınması, bunu yapmak için de şiddet, zorbalık uygulanarak cebren borçlandırılması böylece köleleştirilmesi’ demektir. Kurban sayısının büyük çoğunluğu bilinmemekle birlikte Amerika da ki kaçakçılığa kurban olan insan sayısı yıllık 14 bin ile 50 bin arasında değişiyor. Birçok uzmana göre verilen bu istatistik değerler gerçek sayının altında. Kanada ve Meksika’ya sınırları olan eyaletlerde daha sık görülse de bu kişilerin yeri çok sık değiştirildiği için her eyalette insan kaçakçılığı görülebilmektedir. Kaçırılan insanlar kimliklerinin belirlenmesinden korkmaktadırlar. Buna ek olarak bu işin içindeki kişiler hukukun açıklarını iyi bilmekte ve işlerine geldiği gibi kullanabilmektedir. Bazı vakalarda ise kaçırılan kişiler zorbaların kendilerini daha güvende tutacağını, kendilerine bakacağına inanmaktadır.
Kaçırılan kişilerin özellikleri:
İnsan kaçakçıları tarafından alıkonan kişiler birbirinden farklı özellikte olabilir. Belli bir etnik grup veya ırk olması gerekmez, fakat savaş mağdurları, ekonomisi kötü ülkelerin vatandaşları bu tür durumlara daha çok maruz kalır.
Bazıları farkında bile olmadan bu kişilere yakalanır, bazıları içinde bulundukları kötü durumdan kurtulmak için bu kişilerin köleliğine razı olur. Kaçakçılığı yapılan kişilerin yüzde 85 i kadın ve yüzde ellisi 18 yaş altındadır. Birçoğuna ya çok az para ödeniyor ya da yaptıkları hizmetin karşılığında hiç para almıyor. Dünya genelinde her yıl bir milyon çocuk ki bunların çoğunluğu kız, seks köleliği için kaçırılıyor. Bunların birçoğu yılda 100-1500 kere cinsel istismara uğruyor.
Kurbanların kimlikleri olmadığı için sınır dışı olmaktan korkuyor. HIV ve cinsel yolla bulaşan hastalıklar bu kişilerde çok yaygın olarak bulunur.
İnsan kaçakçılığının tipleri :
Kaçakçılık seks ticareti, tarım, fabrikalar, oteller ve restoranlar gibi iş yerlerini, evlilik komisyoncuları veya evlatlık firmalarını içerir. Bu kaçakçılıklardan herhangi birisi bir tek kişi veya organize suç şeklinde yapılıyor olabilir. Zorla köleleştirmek, mültecilerde olduğu gibi kurbanın işverenin vicdanına göre çalıştırılmaya zorlanmayı içerir. Mülteci işçiler sosyal hayatlarından ve maaşlarına muhtaç ailelerinden ayrılmaya zorlanır, insani olmayan koşullarda, söz verilenden daha az paraya çalıştırılır.
Kişinin istemeden zorla çalıştırılmasını tanımak ve yakalamak çok zor olabilir. Çünkü bu kişiler genelde evlerde çalıştırılıyor. Bu kurbanların bir çoğu, genellikle kadınlardır ve fiziksel, psikolojik ve cinsel istismara uğruyorlar.
İnsan kaçakçılığının zorlayan yönleri
İnsan kaçakçılığını tespit etmenin en zorlayan yönü kurbanların tespit edilebilmesidir, bunun nedenleri birden fazladır. Kurbanlar kendilerini kaçırılan ve kullanılan kişiler olarak göstermez. Kaçakçıların kendilerine daha kötü davranmasına sebep olacak hareketlerden kaçınırlar. Kurbanlar yardım alabilecekleri durum veya kuruluş hakkında bilgi sahibi olmayabilir, kültürel, sosyal veya dil problemi yaşar. Kurbanların belirlenebilmesi insan kaçakçılığı ile mücadelenin ilk basamağıdır.
Kurbanları tanımak zor olsa da, bu durumda olabilecek insanların olduğunu bilmek ve bazı ip uçlarını değerlendirmek ile bir çok hayat kurtarılabilir. Hastaneler, sağlık kabinleri, sosyal hizmetler ofisleri ve polisler bu kurbanlar ile sıkça karşılaşıyor ve yüz yüze geliyor. Kurbanların %80 ‘i kadın ve kız çocuğu olduğu için kadın doğum uzmanlarının bir çoğu bu kişiler ile karşılaşıyor. Amerika da Polaris Projesi kapsamında sağlık çalışanlarının bazı ip uçlarını değerlendirerek tanıması için önerilerde bulunuldu, sağlık birimine gelen kişinin kurban olup olmadığını şu şekilde tanıyabilirsiniz:
Hasta olarak gelen kişinin herhangi bir kimliği yoksa
Durumları hakkında tutarsız cevaplar veriyorsa ‘’Ben sadece ziyaret için geldim ‘’ gibi
Hikayelerinde birçok uyumsuzluk ve tutarsızlık olması
Göz teması kurmamaları
Paraları ile ilgili söz sahibi olmamaları
Beslenme sorunlarının olması, zayıf ve çelimsiz olmaları
Fiziksel şiddet gördüklerinin belirtileri olması (morluk, yanık, kesik, kemik kırığı, kırık diş)
Depresyon veya posttravmatik stres bozukluğu olması
Madde veya alkol bağımlılığı
Seks tacirlerinin kurbanlarını tanınmasında kullanılacak belirtiler:
Bilinen yaşın 18 den küçük olması
Birden fazla kişi ile cinsel birliktelik yaşadığını söylemesi
Tekrarlayan cinsel yolla bulaşan hastalık ataklarının olması
Muayeneye gelirken, uygun olmayacak iç çamaşırı giymiş olması
Vücutlarında bulunan dövme ile ilgili karmaşık ve garip açıklama yapılması
Cinsel taciz veya şiddet belirtisinin olması
Muayeneye gelen hastalarınızdan eğer şüphelendikleriniz olursa, fiziksel ve ruhsal durumlarını değerlendirmek için açık uçlu sorular sorun. Hasta ve yanında gelen veya eşi gibi görünen kişi arasında uygunsuz bir hareket veya tartışma olduğunu gördüğünüzde şüphelenmelisiniz. Yanınızda bir sağlık çalışanı ile birlikte, kadının eşi yanında olmadan konuşmak tanı için çok önemlidir. Kadına vermek üzere, sosyal hizmet çalışanların adresi, telefonu, kadın sığınma evlerinin numarası, polisin numarasını içeren bir yazılı dökümanı hazır olarak bulundurmanız çok önemlidir.
Eğer muayene odanızda insan kaçakçılığı kurbanı olduğunu düşündüğünüz birisi varsa :
Duyarlı ve hassas olun, her vaka birbirinden farklıdır
Kendinizi ve çalışanınızı tehlikeye atmadığınızdan emin olun
Size ya da kurbana karşı herhangi bir tehlikeli durum düşündüğünüzde mutlaka polise haber verin
Kurbana yardım teklifinde bulunun. İrtibata geçeceği birimlerin telefonunu, polis imdat telefonunu veya sosyal yardım servisinin numarasını verin
İnsan kaçakçılığı genellikle organize suç dahilinde olsa da bazen, aile içinde, tek kişinin yönetiminde veya küçük grupların suçu şeklinde de yapılabilir. Bu tür suçu işleyen kişiler teknolojiyi çok iyi kullanır, cep telefonu, internet sitesi vs . web sitelerini sürekli değiştirdikleri için yakalamak zor olur.
İnsan kaçakçılığını ortadan kaldırmak
Bu sorunu ortadan kaldırmak için yapılacak en önemli şeylerden birisi bu kişilerin sundukları hizmeti satın almamaktır. Halkın bu konu hakkında bilgilendirilmesi ve farkındalığının arttırılması çok önemlidir. Yasaların kurbanları cezalandıran şekilden kaçakçıları cezalandıran şekle dönmesi gereklidir. Aslında dünyada bu kurbanların hedeflendiği alanlar mesela fakir toplumların düzeltilmesi, savaşların bitmesi ve savaş mağdurlarının korunması, insan kaçakçılığının bitmesi için şarttır.
Bölge, ulus ve dünya liderlerinin bu konuda yapacakları ortak çalışma ile problem ortadan kalkabilir.
İnsan kaçakçılığının topluma maliyeti hem sosyal hem de ekonomik açıdan çok yüksek. İnsan haklarının ihlali, kötü halk sağlığı, aile bütünlüğünün bozulması, yönetimin bozulması, sosyal ve ekonomik gelişmenin azalması bu maliyetlerden bazılarıdır. İnsan kaçakçılarının kurbanları kurtarılmalı, tedavi edilmeli ve topluma tekrar kazandırılmalıdır.